نویسنده : ساجده فدائی - دانشجو ارشد کامپیوتر صنعتی شریف درس مدار منطقی (Logic Circuit) یکی از دروس پایه رشته کامپیوتر به شمار میآید و کتاب‌های مرجع زیادی در این خصوص نوشته و به چاپ رسیده است. برای بررسی بیشتر این درس به صفحه مدار منطقیآموزش مدار منطقی به زبان ساده - بررسی مدار منطقی و انواع آن
امروزه درک صحیحی از مدارهای منطقی برای هر مهندس برق و کامپیوتر ضروری است. این مدارها عنصر اصلی کامپیوترها و بسیاری از وسایل الکترونیکی اطراف ما هستند، در این صفحه به بررسی و آموزش مدار منطقی پرداخته شده است مراجعه کنید. درس مدار منطقی پر از اصطلاحات و لغات تخصصی انگلیسی است که آشنایی و تسلط بر آنها، خواندن کتاب‌های مرجع و یا جستجو اینترنتی مطالب آموزشی را برایتان آسان‌تر خواهد کرد. به همین منظور در این مقاله با رایج ترین اصطلاحات و کلمات درس مدار منطقی به انگلیسی آشنا می‌شوید. ما به منظور دسته بندی این اصطلاحات، آنها را بر اساس سر فصل‌های کتب مرجع بررسی می‌کنیم.
اصطلاحات فصل اول مدار منطقی به انگلیسی : فصل سیستمهای دیجیتال و اعداد باینری
در این بخش اصطلاحات و لغات انگلیسی فصل اول درس مدار منطقی در خصوص نحوه نمایش اعداد در سیستمهای دیجیتال و کامپیوتری مورد بحث قرار می‌گیرد. معادل انگلیسی کلماتی همچون تغییر مبنای اعداد، معرفی اعداد علامت دار و بی علامت و جمع و تفریق آنها و انواع مختلف کدهای دودویی، مواردی هستند که در جدول زیر به آنها پرداخته شده است.
| معادل فارسی | معادل انگلیسی |
|---|---|
| تابع منطقی | Logic Function |
| مدار منطقی | Logic Circuit |
| مدارهای منطقی | Logic Circuits |
| گیت منطقی | Logic gate |
| مبنا | Base, Radix |
| دودویی (مبنای 2) | Binary |
| دهدهی (مبنای 10) | Decimal |
| مبنای 8 | Octal |
| مبنای 16 | Hexadecimal |
| رقم نقلی | Carry |
| قرض | Borrow |
| مکمل | Complement |
| مکمل مبنا | Radix Complement |
| مکمل 2 | Two’s Complement |
| مکمل 1 | One’s Complement |
| خود مکمل | Self-Complement |
| عدد علامت دار | Signed Number |
| عدد بی علامت | Unsigned Numbers |
| بیت علامت | Sign Bit |
| کدهای رقمی | Binary Coded Decimal (BCD) |
| کد گری | Gray code |
| کد حروفی اسکی | ASCII Character Code |
| توابع منطقی پایه | basic logical operations such as AND, OR, NOT |
| جدول درستی/ جدول صحت | Truth Table |
| بیت مقایسه | Parity Bit |
اصطلاحات فصل دوم مدار منطقی به انگلیسی : فصل جبر بولی و گیت های منطقی
یکی از روش‌های نمایش مدار منطقی استفاده از جبر بولی است. این فصل نحوه بیان نمادها و نگارش عبارات بولی را بیان می‌کند و به قوانین جبر بولی به منظور ساده‌سازی عبارات اشاره دارد. علاوه بر آن سمبل‌های نمایشی مربوط به هر یک از گیت‌های پایه مدار منطقی در این بخش معرفی شده‌اند. جدول زیر شامل کلمات و اصطلاحات انگلیسی مربوط به فصل دوم درس مدار منطقی است و شما را در جهت یادگیری بهتر مطالب هدایت خواهد کرد.
| معادل فارسی | معادل انگلیسی |
|---|---|
| جبر بولی | Boolean Algebra |
| عملیات منطقی | Logic Operation |
| جمع | Addition |
| تفریق | Subtraction |
| ضرب | Multiplication |
| تقسیم | division |
| رجیستر | Register |
| معکوس کننده | Inverter |
| دو ارزشی | Two-Valued |
| دوگان | Duality |
| قضیه دمورگان | DeMorgan’s Theorem |
| گیت AND | AND Gate |
| گیت OR | OR Gate |
| گیت NOT | NOT Gate |
| تابع XOR | Exclusive-OR (XOR) |
| تابع XNOR | Exclusive-NOR (XNOR) / Equivalence |
| حاصل ضرب منطقی | Logic Product |
| بافر | Buffer |
| مینترم | Minterm |
| ماکسترم | Maxterm |
| جمع مینترم ها | Sum-of-Minterms |
| ضرب ماکسترم ها | Product-of-maxterms |
| ساختار دو سطحی | Two-Level Structure |
| بازدارنده | Inhibition |
| التزام، نتیجه | Implication |
| جابه‌جا پذیری | Commutative |
| شرکت پذیری | Associative |
| آبشاری | Cascaded |
| تاخیر جبری | Inertial Delay |
| تاخیر انتشار | Propagation Delay |
| تاخیر انتقال | Transport Delay |
اصطلاحات فصل سوم مدار منطقی به انگلیسی : فصل کاهش سطوح گیت
جدول کارنو و ساده سازی عبارات جبری و در نهایت دو سطحی کردن مدار یکی از مفاهیم مهم و اصلی در درس مدار منطقی است. در این جدول سعی شده که مجموعه‌ای از کلمات و اصطلاحات انگلیسی مربوط به ساده‌سازی مدارهای منطقی بیان شود.
| معادل فارسی | معادل انگلیسی |
| کاهش سطوح گیت | Gate-level Minimization |
| جدول کارنو | Karnaugh Map |
| ساده سازی عبارت جبری | Simplest Algebraic Expression |
| ایجاب کننده | Implicant |
| ایجاب کننده اولیه | Prime Implicant (PI) |
| ایجاب کننده اولیه ضروری | Essential Prime Implicant (EPI) |
| حالات بی اهمیت | Don’t Care Conditions |
| پیاده سازی دو سطحی | Two-Level Implementation |
| مدار چند سطحی | Multi-level Circuit |
| شبیه سازی منطقی | Logic Simulation |
| روش کوئین مک کلاسکی | Quine–McCluskey Method |
اصطلاحات فصل چهارم مدار منطقی به انگلیسی : فصل مدارات ترکیبی
یک روش برای ساخت مدارهای منطقی استفاده از قطعات در ساختار مدارهاست. مدارات ترکیبی (Combinational Logic)، مدارهایی هستند که دارای حافظه نیستند و متناسب با عملکردشان، کاربردهای متفاوتی در مدارهای منطقی دارند. کلمات و اصطلاحات انگلیسی مربوط به مدارهای ترکیبی در جدول زیر بیان شده است.
| معادل فارسی | معادل انگلیسی |
|---|---|
| مدار ترکیبی | Combinational Logic |
| معادله بولی | Boolean Equation |
| جمع کننده دودویی | Binary Adder |
| تفریق کننده دودویی | Binary Subtractor |
| نیم جمع کننده | Half Adder |
| تمام جمع کننده | Full Adder |
| انتشار رقم نقلی | Carry Propagation |
| پیش بینی رقم نقلی | Carry Lookahead |
| سرریز | Overflow |
| جمع کننده دهدهی | Decimal Adder |
| جمع کننده BCD | BCD Adder |
| ضرب کننده دودویی | Binary Multiplier |
| مقایسه کننده | Comparator |
| رمزگشا (دیکدر) | Decoder |
| رمزگذار (انکدر) | Encoder |
| تسهیم کننده (مالتی پلکسر) | Multiplexer |
| بافر سه حالته | Three-State Buffer |
اصطلاحات فصل پنجم مدار منطقی به انگلیسی : فصل مدارات ترتیبی
مدارات ترتیبی (Sequential Circuit) توانایی ذخیره داده را در ساختارشان دارند و اگر در قسمتی از یک مدار منطقی نیاز به نگهداری داده و وجود حافظه باشد ، مدارات و یا قطعات ترتیبی این وظیفه را برعهده می‌گیرند. فصل مدارات ترتیبی ، لغات انگلیسی زیادی را در برگرفته که در جدول زیر مهم‌ترین آنها ذکر شده است.
| معادل فارسی | معادل انگلیسی |
|---|---|
| حافظه | Memory |
| مدار ترتیبی | Sequential Circuit |
| وقفه | Interval |
| پالس زمان سنجی | Clock Pulse |
| همگام | Synchronized |
| ناهمگام | Asynchronized |
| تغییر از حالتی به حالت دیگر | Transition |
| لچ | Latche |
| حساس به لبه | Edge-Sensitive\ Edge-Triggered |
| لبه مثبت | Positive Edge |
| لبه منفی | Negative Edge |
| لچ SR | SR Latch |
| لچ D | D Latch |
| فلیپ فلاپ | Flip-Flop |
| فلیپ فلاپ D | D Flip-Flop |
| فلیپ فلاپ T | Toggle Flip-Flop |
| فلیپ فلاپ JK | JK Flip-Flop |
| حالات داخلی | Internal States |
| جدول حالت | State Table |
| نمودار حالت | State Diagram |
| معادلات ورودی فلیپ فلاپ | Input Equations |
| آنالیز/ تجزیه و تحیل | Analysis |
| مدل میلی | Mealy Model |
| مدل مور | Moor Model |
| کاهش حالات | State Reduction |
| خود آغاز | Self-Start |
| خود تصحیح کننده | Self-Correcting |
| حالت معادل | Equivalent State |
| شمارنده سه بیتی | Three-Bit Counter |
اصطلاحات فصل ششم مدار منطقی به انگلیسی : فصل رجیسترها و شمارنده ها
به قرار گرفتن گروهی از فلیپ فلاپ‌ها در کنار هم رجیستر(Register) گفته می‌شود که در در ذخیره‌سازی و انتقال داده‌های باینری کاربرد دارد. شمارنده ها نیز به راحتی با استفاده از مدارهای ترتیبی همچون فلیپ فلاپ ها پیاده‌سازی شوند و می‌توانند تعداد دفعاتی که یک رویداد یا فرایند خاص رخ داده است را ذخیره کنند.
جدول زیر شامل معادل انگلیسی لغات رجیستر و انواع شمارنده ها است که دانستن این واژه های انگلیسی برای یک مهندس کامپیوتر خالی از لطف نیست.
| معادل فارسی | معادل انگلیسی |
|---|---|
| رجیستر | Register |
| شمارنده | Counter |
| بارگذاری موازی | Parallel Load |
| قطع متناوب کلاک | Clock Gating |
| شیفت رجیستر | Shift Register |
| داده ردیفی/ نوبتی | Serial Input (SI) |
| خروجی ردیفی/ نوبتی | Serial Output (SO) |
| جمع کننده نوبتی | Serial Adder |
| تشخیص دهنده حالت | Sequence Detector |
| شمارنده ریپل | Ripple Counter |
| شمارنده ریپل دودویی | Binary Ripple Counter |
| ترتیب شمارش باینری | Binary Count Sequence |
| بالا/ پایین شمارنده باینری | Up–Down Binary Counter |
| شمارنده ریپل BCD | BCD Ripple Counter |
| شمارنده حلقوی | Ring Counter |
| شمارنده جانسون | Johnson Counter |
اصطلاحات فصل هفتم مدار منطقی به انگلیسی : فصل حافظه و منطق برنامه پذیر
به مجموعه‌ای از سلول‌ها که قادرند اطلاعات دودویی را در خود ذخیره کنند حافظه گفته می‌شود. حافظه‌ها بر اساس کارکردشان انواع متفاوتی دارند. در این میان حافظه فقط خواندنی (ROM) یک وسیله منطقی برنامه‌پذیر است و می‌توان داده‌ها را در آن آرایش داده و در سخت افزار ذخیره کرد.
اسامی انگلیسی انواع حافظه و وسیله‌های منطقی برنامه پذیر در جدول زیر آمده است.
| معادل فارسی | معادل انگلیسی |
|---|---|
| حافظه با دسترسی تصادفی | Random Access Memory (RAM) |
| حافظه فقط خواندنی | Read-Only Memory (ROM) |
| دستگاه منطقی برنامه پذیر | Programmable Logic Device (PLD) |
| آرایه منطقی برنامه پذیر | Programmable Logic Array (PLA) |
| آرایه گیتی برنامه پذیر موردی | Field Programmable Gate Array (FPGA) |
| وسیله منطقی برنامه پذیر ترتیبی یا ساده | Sequential (or simple) Programmable Logic Device (SPLD) |
| ورودی نوشتنی | Write Input |
| ورودی خواندنی | Read Input |
| عملیات خواندن و نوشتن | Write and Read Operations |
| حافظه RAM ایستا | Static RAM (SRAM) |
| حافظه RAM پویا | Dynamic RAM (DRAM) |
| حافظه RAM فروالکتریکی | Ferroelectric RAM (FeRAM) |
| رمزگشایی منطبق | Coincident Decoding |
| آدرس تسهیمی | Address Multiplexing |
| تشخیص و رفع خطا | Error Detection And Correction |
| کد همینگ | Hamming Code |
| حافظه فقط خواندنی برنامه پذیر | Programmable Read-only Memory (PROM) |
| حافظه PROM پاک شدنی | Erasable PROM (EPROM) |
| حافظه PROM پاک شدنی با سیگنال الکتریکی | Electrically Erasable PROM (EEPROM or E2PROM) |
| RAM توزیعی | Distributed RAM |
| بلاک ورودی و خروجی | I/O Block (IOB) |
| توسعه سخت افزاری | Enhancements |
| حلقه قفل شده فاز مداری | Phase - Locked Loop |
| فرستنده و گیرنده | Transceiver |
اصطلاحات مربوط به ساخت و طراحی و توصیف مدارهای منطقی به انگلیسی
| زبان توصیف سخت افزار | HDL: Hardware Description Language |
|---|---|
| حساب کامپیوتری | Computer Arithmetic |
| مدارهای مجتمع | Integrated Circuits (IC) |
| مدارهای مجتمع با مقیاس کوچک | Small-Scale Integration (SSI) |
| مدارهای مجتمع با مقیاس متوسط | Medium-Scale Integration (MSI) |
| مدارهای مجتمع با مقیاس بزرگ | Large-Scale Integration (LSI) |
| مدارهای مجتمع با مقیاس خیلی بزرگ | Very Large-Scale Integration (VLSI) |
| منطق ترانزیستور – ترانزیستور | Transistor–Transistor Logic (TTL) |
| منطق کوپل – امیتر | Emitter-Coupled Logic (ECL) |
| منطق فلز – اکسید – نیمه هادی | Metal–Oxide Semiconductor (MOS) |
| منطق فلز – اکسید – نیمه هادی مکمل | Complementary Metal–Oxide Semiconductor (CMOS) |
| ترانزیستور اثر میدان | Field-Effect Transistor (FET) |
| زبان برنامه نویسی Verilog | Verilog |
هدف از درس مدار منطقی چیست؟
درس مدار منطقی بهعنوان یکی از پایهای ترین و اصلی ترین درسهای مهندسی کامپیوتر به حساب میآید و هدف از تدریس آن، آشنایی دانشجویان با فرآیند طراحی مدارهای منطقی است. چرا که مدارهای منطقی در طراحی و ساخت کامپیوتر نقش بسزایی دارند. دراین درس ابتدا ایدههای کلیدی و عناصر پایهای مدارهای منطقی توضیح داده می شود و سپس به شما یاد خواهند داد که چگونه با این عناصر مدارهای پیچیده خلق کنید.
کتاب‌های مرجع درس مدار منطقی کدامند؟
کتاب موریس مانو و نلسون یکی از مراجع مهم و اصلی درس مدار منطقی هستند که در دانشگاه‌های معتبر زیادی تدریس می‌شود. کتاب‌های هریس و براون نیز از کتاب‌های نام آشنا و معروف این حوزه به شمار می‌روند که اگر علاقه مند به یادگیری و مطالعه بیشتر هستید، می‌توانید بصورت رایگان و به راحتی در صفحه کتاب‌های مرجع مدار منطقی دانلود و استفاده نمایید.
