برنامه نویسی کامپیوتر چیست و چطور می توان به یک برنامه نویس موفق تبدیل شد؟

احتمالا تا امروز اسم برنامه نویسی کامپیوتر یا Programming به گوشتان خورده و شاید حتی تمایل داشته باشید به یک برنامه نویس تبدیل شوید!

نمی توان بطور قطع گفت برای ادامه مسیر شغلی در برنامه نویسی، نیاز به تحصیل در رشته کامپیوتر دارید ولی اگر در رشته مهندسی یا علوم کامپیوتر تحصیل نمایید، بصورت پایه ای با زبان های برنامه نویسی آشنا شده و با برخی از آن ها کدنویسی خواهید کرد.

اما بیایید ابتدا به یک سوال بنیادین پاسخ دهیم؛ برنامه نویسی یا Programming چیست و برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس موفق باید در چه راهی قدم گذاشت؟

می توان با اطمینان گفت یکی از بزرگترین آرزوهای دولوپرها و برنامه نویسان جهان، کار در شرکت های بزرگ فناوری همچون اپل، آمازون، IBM، گوگل، Cognizant و بسیاری دیگر از این غول های حوزه آی تی است؛ ارزش برند برخی از این شرکت ها چیزی حدود 700 میلیارد دلار است که چیزی بیش از 5 برابر کل بودجه پیشنهادی کشور ایران در سال آتی (1401) است!
درباره بزرگترین شرکت های حوزه آی تی بیشتر بخوانید.

برنامه نویسی چیست و به چه کسی برنامه نویس می گویند؟

برنامه نویسی به معنای اعطای فرامین به کامپیوتر جهت اجرا و خلق الگوریتم های کامپیوتری است. الگوریتم‌ها با این دید طراحی می‌شوند که بعد از تبدیل به یک زبان برنامه‌ نویسی مانند Python، Java یا C، برای اجرا به کامپیوتر داده شوند.

اگر تا امروز به کمک یک دستور غذایی آشپزی کرده‌اید، می‌توانید خود را یک کامپیوتر دانسته و شخصی که رسپی آشپزی را تهیه کرده یک برنامه نویس بدانید. برنامه‌ها هستند که کامپیوتر را وادار به انجام کاری می‌کنند در غیر اینصورت کامپیوترها تنها ماشین‌هایی پیچیده هستند که انرژی الکتریکی را به گرما تبدیل می کنند!

تعداد افرادی که در حال یادگیری برنامه نویسی هستند هر ساله رو به افزایش است بطوریکه امروز حدود 26.2 میلیون Software Developer (توسعه دهنده نرم افزار) در دنیا وجود دارد در حالی که این عدد در برابر مشاغل دیگری که به نوعی به Programming مربوط هستند، حتی به حساب نمی آید.

تا اینجا با مفهوم برنامه نویسی آشنا شدیم؛ اما برنامه نویس کامپیوتر کیست؟

برنامه نویس یا Programmer کسی است که به کمک زبان‌های برنامه نویسی که از محبوب ترین آن‌ها می‌توان به پایتون، C و جاوا اشاره کرد، کدها را نوشته و برای اجرا به کامپیوتر می دهد.

تاریخچه برنامه نویسی کامپیوتر

بسیاری از مورخان معتقدند آدا لاولیس (Ada Lovelace) اولین کسی بود که یک برنامه کامپیوتری را منتشر کرد. این ریاضیدان در اواسط قرن نوزدهم برای اولین بار نوشته‌های لوئیجی فدریکو منابریا را روی موتور تحلیلی ترجمه کرد. او در این ترجمه با افزودن یادداشت‌های خود روشی برای محاسبه اعداد برنولی برای موتور تحلیلی معرفی کرد.

برنامه نویسی کامپیوتر برای اولین بار توسط آلونزو چرچ (Alonzo Church) و همچنین با ماشین تورینگ (انیگما) معرفی شد که به نوبه خود انقلاب بزرگی در زمینه رمزنگاری بود. انیگما یک ماشین محاسباتی است که در طول جنگ جهانی دوم توسط آلن تورینگ ساخته شد تا بتوانند کدهای آلمان‌ها را رمزگشایی کنند. بعدها در دهه 1920 کامپیوترهایی ساخته شدند که قابلیت اجرای زبان‌های برنامه نویسی را داشتند، به این ترتیب در قرن بعد با ادامه روند تکامل ماشین‌ها و پیشرفت تکنولوژی تعداد زبان‌های برنامه‌نویسی نیز افزایش یافت.

دولوپر کیست و چه تفاوتی با برنامه نویس دارد؟

دولوپر یا توسعه‌دهنده کسی است که نرم افزارها و برنامه‌های کاربردی را از صفر می‌سازد. فرق Developer با برنامه نویس در این است که دولوپر نه تنها کد منبع یک برنامه نرم افزاری را می‌نویسد بلکه آن را اشکال زدایی (دیباگ) کرده و سپس آن را اجرا می‌کند. در واقع دولوپر کسی است که مسئولیت کل پروژه تولید و ساخت یک برنامه کاربردی یا نرم افزار را به عهده دارد و ممکن است چندین برنامه نویس زیر نظر او کار کنند؛ در حالی که برنامه نویس کسی است که صرفاً مسئولیت نوشتن کد برنامه را به عهده دارد.

بنابراین وظایف دولوپر به مراتب بیشتر از یک برنامه نویس است و بعضاً به نام‌های توسعه‌دهنده نرم افزار یا مهندس نرم افزار نیز شناخته می‌شود.

اکثر دولوپرها برای توسعه محصولات یا خدمات خود از یک یا چند زبان برنامه نویسی استفاده می‌کنند. شرکت‌هایی مثل مایکروسافت و اوراکل به دلیل پیچیدگی محصولات و خدماتی که توسعه می‌دهند و به مشتریان می‌فروشند دولوپرهای زیادی استخدام می‌کنند.

کاربردهای برنامه نویسی رایانه

تقریباً همه سیستم‌های هوشمندی که اطراف خود می‌بینید نتیجه برنامه نویسی رایانه هستند. اما اگر بخواهیم دقیق‌تر نگاه کنیم از کاربردهای برنامه نویسی کامپیوتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• راه‌اندازی وب‌سایت‌ها و استفاده از برنامه‌های آنلاین و تحت وب
• طراحی و راه‌اندازی نرم‌افزارهای کامپیوتری: در این حوزه یک دولوپر مسئولیت طراحی و توسعه یک برنامه یا نرم‌افزار کامپیوتری را به‌عهده می‌گیرد. اولین مرحله طراحی رابط کاربری است که توسط یک طراح رابط کاربری (UI) انجام می‌شود و بعد کاربر پسند بودن طراحی (UX) بررسی می‌شود. سپس گروهی متخصص از برنامه نویسان کامپیوتر نرم افزار را پیاده‌سازی می‌کنند.
• طراحی و ایجاد بازی‌های کامپیوتری
• برقراری ارتباط با سخت افزار: در این مدل برنامه نویسی که اصطلاحاً برنامه نویسی سیستمی نام دارد، برنامه نویس می‌تواند با کد نویسی و اجرای فرمان‌های نوشته شده، تغییراتی در یک سخت افزار ایجاد کند. فرضاً می‌تواند با اجرای یک دستور ساده یک چراغ LED را روشن و خاموش کند. از این نوع کد نویسی به شکل پیشرفته در طراحی ریزپردازنده‌ها استفاده می‌شود.

آنالیز داده و استفاده از ابزارهای آماری و تحلیلی: متخصصین حوزه‌های داده‌کاوی و هوش تجاری برای محاسبات آماری و نمایش گرافیکی داده‌ها از یک سری زبان‌های برنامه نویسی خاص (مثل R) استفاده می‌کنند. امروزه بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا که با داده‌های بزرگ سر و کار دارند برای تجزیه و تحلیل این داده‌ها متخصصین زبان‌های برنامه‌نویسی تحلیل داده استخدام می‌کنند. شرکت‌هایی مثل فیسبوک،‌ اوبر، گوگل، مایکروسافت و ... .

فهرست محبوب ترین زبان های برنامه نویسی کامپیوتر

حوزه برنامه نویسی با سرعت هرچه تمام‌تر رو به جلو حرکت می‌کند و این پیشرفت سریع موجب می‌شود برنامه نویسان برای موفق بودن در حوزه کاری خود زبان‌های برنامه نویسی متعددی یاد بگیرند. در ادامه فهرستی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی کامپیوتر در سال 2020 به همراه میزان محبوبیت هریک آورده شده است:

• Rust: 86.1٪
• TypeScript: 67.1٪
• Python: 66.7٪
• Kotlin: 62.9٪
• GO: 62.3٪
• Julia: 62.2٪
• Dart: 62.1٪
• C#: 59.7٪
• Swift: 59.5٪
• JacaScript: 58.3٪
  

میزان حقوق و آینده شغلی برنامه نویس کامپیوتر

حقوق یک برنامه نویس کامپیوتر درست مثل سایر مشاغل بستگی به تجربه کاری شخص برنامه نویس دارد. بنابر اطلاعات به دست آمده از سایت ایران سلری (Iran Salary) میزان حقوق برنامه نویسان در سال 1400 حداقل 2 میلیون و حداکثر 16 میلیون تومان متغیر بوده است.

بر اساس اطلاعات مربوط به سال 1400 منتشر شده توسط این سایت، میزان حقوق برنامه نویسانی با تجربه کاری کمتر از یک سال بطور میانگین 3.5 میلیون، بین یک تا سه سال 4.5 میلیون، بین سه تا پنج سال 6 میلیون، بین پنج تا هفت سال 7.2 میلیون، بین هفت تا 10 سال 8.2 میلیون، بین 10 تا 15 سال 8.9 میلیون، بین 15 تا 20 سال 10.2 میلیون، بین 20 تا 30 سال 10.9 میلیون و بیش از 30 سال 9.3 میلیون تومان بوده است.

با روند رو به رشد توسعه وب و اپلیکیشن ها، نیاز شرکت ها به برنامه نویس رو به افزایش است و این تأییدی است بر افزایش درآمد و آینده ای روشن برای شغل برنامه نویسی.

کسب عنوان برنامه نویس کامپیوتر

برای کسب عنوان برنامه نویس کامپیوتر فرد باید حداقل به یک زبان برنامه نویسی مسلط باشد و بتواند توسط آن زبان کد نویسی کند. عده‌ای تصور می‌کنند برای کسب عنوان برنامه نویس کامپیوتر حتماً باید مدرک دانشگاهی مهندسی کامپیوتر داشته باشند که البته پر بیراه هم نیست.

دانشجویان رشته های کامپیوتر شامل مهندسی و علوم کامپیوتر، از زمان شروع تحصیل در دوران کارشناسی، درسی را تحت عنوان "مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی" گذرانده و با مقدمات برنامه نویسی آشنا می‌شوند؛ این در حالی است که دانشجویان این دو رشته هر کدام بطور تخصصی‌تری نیز در مباحث Programming آموزش می‌بینند. دانشجویان می‌توانند در کنار این آموزش‌ها به صورت خودخوان یا شرکت در دوره‌های برنامه نویسی آنلاین و حضوری، مهارت‌های خود را تقویت کنند.

پس از انتخاب یک زبان، تسلط به زبان مورد نظر و اجرای چندین و چند برنامه مبتنی بر آن زبان می‌توان گفت مسیر حرفه‌ای فرد به عنوان برنامه نویس کامپیوتر آغاز می‌شود.