معرفی انواع عملگرها در برنامه نویسی⚡️منطقی، محاسباتی و بیتی

در این مقاله، قصد داریم به بررسی و بحث درباره انواع عملگرهای برنامه نویسی بپردازیم. عملگرها، ابزارهای اساسی در زبان های برنامه نویسیزبان های برنامه نویسی چیست؟این مقاله عالی توضیح داده که زبان های برنامه نویسی چیست؟ و انواع زبان های برنامه نویسی و بهترین زبان برنامه نویسی برای شروع و پردرآمدترین آنها را معرفی کرده هستند که به برنامه نویسان اجازه می‌دهند تا عملیات‌های مختلفی را بر روی داده‌ها انجام دهند. در ادامه، به بررسی عملگرهای حسابی، عملگرهای رابطه‌ای، عملگرهای بیتی، عملگرهای منطقی، عملگرهای انتساب و عملگرهای افزایش/کاهش می‌پردازیم.

عملگرهای حسابی (Arithmetic Operators)

عملگرهای حسابی در برنامه نویسیبرنامه نویسی کامپیوتر چیست و چطور می توانید یک برنامه نویس موفق شوید؟در عصر فعلی برنامه‌نویسی یکی از پرطرفدارترین شغل‌های دنیاست، دغدغه‌‌ای افرادی که می‌خواهند در مسیر برنامه‌نویس شدن قدم بردارند این است که نمی‌دانند از کجا باید شروع کنند، در این صفحه هر آن چه برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس حرفه ای نیاز دارید در اختیارتان قرار گرفته است نقش مهمی در انجام عملیات ریاضی و محاسباتی دارند، این عملگرها به برنامه‌نویسان امکان می‌دهند تا اعداد و متغیرها را جمع، تفریق، ضرب و تقسیم کرده و نتایج را به صورت مورد نیاز خود استفاده کنند. در زیر، به بررسی عملگرهای حسابی رایج در برنامه نویسی می‌پردازیم و برای هر کدام یک مثال در زبان Cزبان برنامه نویسی C – مزایا و کاربرد زبان C – فرق C و ++Cاین مقاله عالی ابتدا توضیح می‌دهد که زبان برنامه نویسی c چیست، سپس به بررسی مزایا و معایب زبان C ، کاربردهای زبان سی ، و تفاوت بین C و ++C می‌پردازد ارائه می‌دهیم.

1. عملگر جمع (+): عملگر جمع برای افزودن دو عدد یا متغیر به یکدیگر استفاده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int x = 5;
   int y = 3;
   int sum = x + y; // sum = 8
   

   int x = 5;
   int y = 3;
   int sum = x + y; // sum = 8
   

   کپی کردن کد
2. عملگر تفریق (-): عملگر تفریق برای کاهش یک عدد از دیگری استفاده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int a = 10;
   int b = 3;
   int difference = a - b; // difference = 7
   

   int a = 10;
   int b = 3;
   int difference = a - b; // difference = 7
   

   کپی کردن کد
3. عملگر ضرب (*): عملگر ضرب برای ضرب دو عدد یا متغیر با هم استفاده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int x = 4;
   int y = 3;
   int product = x * y; // product = 12
   

   int x = 4;
   int y = 3;
   int product = x * y; // product = 12
   

   کپی کردن کد
4. عملگر تقسیم (/): عملگر تقسیم برای تقسیم یک عدد بر عدد دیگر استفاده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int dividend = 20;
   int divisor = 4;
   int result = dividend / divisor; // result = 5
   

   int dividend = 20;
       int divisor = 4;
   int result = dividend / divisor; // result = 5
   

   کپی کردن کد
5. عملگر باقیمانده (%): عملگر باقیمانده برای محاسبه باقیمانده‌ی تقسیم دو عدد استفاده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int a = 10;
   int b = 3;
   int remainder = a % b; // remainder = 1
   

   int a = 10;
   int b = 3;
   int remainder = a % b; // remainder = 1
   

   کپی کردن کد

عملگرهای حسابی در برنامه نویسی به‌عنوان ابزارهای اساسی برای انجام محاسبات و تعامل با اعداد استفاده می‌شوند. با استفاده از این عملگرها، می‌توانیم عملیات‌های ریاضی را در برنامه‌ها انجام داده و نتایج را به صورت مورد نیاز استفاده کنیم.

عملگرهای رابطه ای (Relational Operators)

عملگرهای رابطه ای در برنامه نویسی، عبارتند از عملگرهایی که دو عبارت را با یکدیگر مقایسه می‌کنند و نتیجه مقایسه آنها یک مقدار منطقی (صحیح یا غلط) است. این عملگرها برای انجام مقایسه و بررسی روابط بین داده‌ها استفاده می‌شوند.

1. عملگر برابری (==): این عملگر برای بررسی برابر بودن دو عبارت با یکدیگر استفاده می‌شود. اگر دو عبارت برابر بودند، مقدار منطقی True برگردانده می‌شود و در غیر این صورت مقدار منطقی False برگردانده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int x = 5;
   int y = 5;
   if (x == y) {
       printf("x and y are equal.\n");
   }
   

   int x = 5;
   int y = 5;
   if (x == y) {
       printf("x and y are equal.\n");
   }
   

   کپی کردن کد
2. عملگر نابرابری (!=): این عملگر، عملکردی بلعکس عملگر برابری دارد و برای بررسی عدم برابری دو عبارت با یکدیگر استفاده می‌شود. اگر دو عبارت متفاوت باشند، عملگر نابرابری مقدار True را برمی‌گرداند.
   مثال در زبان C:

   int x = 5;
   int y = 7;
   if (x != y) {
       printf("x and y are not equal.\n");
   }
   

   int x = 5;
   int y = 7;
   if (x != y) {
       printf("x and y are not equal.\n");
   }
   

   کپی کردن کد
3. عملگر بزرگتر (>): این عملگر برای بررسی اینکه یک عبارت از دیگری بزرگتر است استفاده می‌شود. اگر عبارت اول بزرگتر از عبارت دوم باشد، عملگر بزرگتر مقدار True را برمی‌گرداند.
   مثال در زبان C:

   int a = 10;
   int b = 5;
   if (a > b) {
       printf("a is bigger than b.\n");
   }
   

   int a = 10;
   int b = 5;
   if (a > b) {
       printf("a is bigger than b.\n");
   }
   

   کپی کردن کد
4. عملگر کوچکتر (<): این عملگر برای بررسی اینکه یک عبارت از دیگری کوچکتر است استفاده می‌شود. اگر عبارت اول کوچکتر از عبارت دوم باشد، عملگر کوچکتر مقدار True را برمی‌گرداند، در غیر این صورت مقدار False را برمی‌گرداند.
   مثال در زبان C:

   int a = 3;
   int b = 7;
   if (a < b) {
       printf("a is lower than b.\n");
   }
   

   int a = 3;
   int b = 7;
   if (a < b) {
       printf("a is lower than b.\n");
   }
   

   کپی کردن کد

عملگرهای بیتی (Bitwise Operators)

عملگرهای بیتی به شما امکان کنترل و عملیات بر روی بیت‌های داده‌ها را می‌دهند. این عملگرها با استفاده از عملیات بیتی مانند انتقال بیتی، نمایش بیتی، شیفت بیتی و عملگرهای منطقی بیتی، قادر به انجام عملیات پیچیده‌تر بر روی داده‌ها هستند. در زیر به توضیح مختصری از عملگرهای بیتی می‌پردازیم و برای هر کدام نیز یک مثال در زبان C آورده شده است.

1. عملگر AND بیتی (&): در عملگر AND بیتی، برای هر بیت در دو عدد ورودی، اگر هر دو بیت متناظر با هم یک باشند، بیت متناظر در خروجی برابر با یک قرار می‌گیرد؛ در غیر این صورت، بیت متناظر در خروجی برابر با صفر خواهد بود.
   مثال در زبان C:

   unsigned int a = 10;  // دارای مقدار باینری 1010
   unsigned int b = 6;   // دارای مقدار باینری 0110
   unsigned int result = a & b;  // نتیجه: 2
   

   unsigned int a = 10;  // دارای مقدار باینری 1010
   unsigned int b = 6;   // دارای مقدار باینری 0110
   unsigned int result = a & b;  // نتیجه: 2
   

   کپی کردن کد
2. عملگر OR بیتی (|): این عملگر، OR بیت به بیت را انجام می‌دهد و نتیجه، بیت مقدار True خواهد بود اگر حداقل یکی از بیت‌ها مقدار True باشد.
   مثال در زبان C:

   unsigned int a = 10;  // دارای مقدار باینری 1010
   unsigned int b = 6;   // دارای مقدار باینری 0110
   unsigned int result = a | b;  // نتیجه: 14
   

   unsigned int a = 10;  // دارای مقدار باینری 1010
   unsigned int b = 6;   // دارای مقدار باینری 0110
   unsigned int result = a | b;  // نتیجه: 14
   

   کپی کردن کد
3. عملگر XOR بیتی (^): این عملگر، XOR بیت به بیت را انجام می‌دهد و نتیجه، بیت مقدار True خواهد بود، تنها اگر مقدار یکی از بیت‌ها True باشد.
   مثال در زبان C:

   unsigned int a = 10;  // دارای مقدار باینری 1010
   unsigned int b = 6;   // دارای مقدار باینری 0110
   unsigned int result = a ^ b; // نتیجه: 12
   

   unsigned int a = 10;  // دارای مقدار باینری 1010
   unsigned int b = 6;   // دارای مقدار باینری 0110
   unsigned int result = a ^ b; // نتیجه: 12
   

   کپی کردن کد
4. عملگر NOT بیتی (~): این عملگر NOT بیت به بیت را انجام می‌دهد و نتیجه، بیت مقدار True را به False تبدیل می‌کند و بالعکس.
   مثال در زبان C:

   unsigned int a = 10;  // دارای مقدار باینری 1010
   unsigned int result = ~a;  // نتیجه: 4294967285 (به دلیل استفاده از نمایش بیت‌ها به صورت معکوس در داده‌های بدون علامت)
   

   unsigned int a = 10;  // دارای مقدار باینری 1010
   unsigned int result = ~a;  // نتیجه: 4294967285 (به دلیل استفاده از نمایش بیت‌ها به صورت معکوس در داده‌های بدون علامت)
   

   کپی کردن کد
5. عملگر شیفت به چپ بیتی (<<): این عملگر بیت‌ها را به چپ منتقل می‌کند و معادل با ضرب عدد در توان ۲ است.
   مثال در زبان C:

   unsigned int a = 5;  // دارای مقدار باینری 101
   unsigned int result = a << 2;  // نتیجه: 20 (در باینری 10100)
   

   unsigned int a = 5;  // دارای مقدار باینری 101
   unsigned int result = a << 2;  // نتیجه: 20 (در باینری 10100)
   

   کپی کردن کد
6. عملگر شیفت به راست بیتی (>>): این عملگر بیت‌ها را به راست منتقل می‌کند و معادل با تقسیم عدد بر توان ۲ است.
   مثال در زبان C:

   unsigned int a = 20;  // دارای مقدار باینری 10100
   unsigned int result = a >> 2;  // نتیجه: 5 (در باینری 101)
   

   unsigned int a = 20;  // دارای مقدار باینری 10100
   unsigned int result = a >> 2;  // نتیجه: 5 (در باینری 101)
   

   کپی کردن کد

عملگرهای بیتی در برنامه نویسی به شما امکانات پیشرفته‌تری برای کنترل بیت‌ها و انجام عملیات بیتی روی داده‌ها می‌دهند. این ابزارها در برنامه نویسی از اهمیت بالایی برخوردارند و در مواردی مانند کدنویسیکدنویسی چیست؟ – کد نویسی یعنی چهاین مقاله عالی به بررسی این پرداخته که کد نویسی چیست و مفهوم کد نویسی را بررسی کرده، همچنین تفاوت کدنویسی و برنامه نویسی و کاربرد های کدنویسی را بررسی کرده سطح پایه سیستم عاملسیستم عامل چیست به زبان ساده، چرا باید از OS استفاده کنیم؟این مقاله عالی به معرفی سیستم عامل (Operating System|OS) به زبان ساده پرداخته، همچنین بررسی کرده که چرا باید از سیستم عامل استفاده کنیم ، مدیریت پردازنده (CPU)پردازنده (CPU) چیست؟ بررسی انواع، وظایف و کاربردهاسی پی یو قلب کامپیوتر و کامپیوتر قلب دنیای کنونی است، بنابراین در این صفحه به معرفی و بررسی سی‌پی‌یو یا همان پردازنده مرکزی (CPU) پرداخته‌ شده، و بطور کامل توضیح داده‌ایم که CPU از چه بخش هایی تشکیل شده و هر بخش چه وظایف و مشخصاتی دارد.ها و محاسبات بهینه بسیار کاربرد دارند. در تصویر زیر جدول صحت یا درستی عملکرد هرکدام از عملگرها آورده شده است.

عملگرهای منطقی (Logical Operators)

عملگرهای منطقی به شما امکان مقایسه و بررسی شرایط و روابط منطقی بین دو عبارت را می‌دهند. این عملگرها بر اساس منطق بولین عمل می‌کنند و نتیجه آنها یک مقدار منطقی، یعنی True یا False است. در برنامه نویسی، عملگرهای منطقی به طور گسترده‌ای در شرط‌ها، حلقه‌ها، و منطق برنامه‌ها استفاده می‌شوند.

1. عملگر AND منطقی (&&): عملگر AND منطقی، دو عبارت را مقایسه می‌کند و True برمی‌گرداند تنها اگر هر دو عبارت همزمان True باشند.
   مثال در زبان C:

   int x = 5;
   int y = 10;
   if (x > 0 && y > 0) {
       printf("هر دو عدد مثبت هستند");
   }
   

   int x = 5;
   int y = 10;
   if (x > 0 && y > 0) {
       printf("هر دو عدد مثبت هستند");
   }
   

   کپی کردن کد
2. عملگر OR منطقی (||): عملگر OR منطقی، دو عبارت را مقایسه می‌کند و True برمی‌گرداند اگر حداقل یکی از عبارت‌ها True باشد.
   مثال در زبان C:

   int x = 5;
   int y = -2;
   if (x > 0 || y > 0) {
       printf("حداقل یکی از عدد‌ها مثبت است");
   }
   

   int x = 5;
   int y = -2;
   if (x > 0 || y > 0) {
       printf("حداقل یکی از عدد‌ها مثبت است");
   }
   

   کپی کردن کد
3. عملگر NOT منطقی (!): عملگر NOT منطقی، یک عبارت را منطقی می‌کند یعنی اگر عبارت True باشد، False و اگر عبارت False باشد، True برمی‌گرداند.
   مثال در زبان C:

   int x = 5;
   if (!(x > 10)) {
       printf("عدد کوچکتر یا مساوی ۱۰ است");
   }
   

   int x = 5;
   if (!(x > 10)) {
       printf("عدد کوچکتر یا مساوی ۱۰ است");
   }
   

   کپی کردن کد

با استفاده از این عملگرهای منطقی، شما می‌توانید شرایط و قواعد منطقی پیچیده‌تری را در برنامه‌های خود پیاده‌سازی کنید و به اجرای شرایط مشروطی بستگی دهید.

عملگرهای انتساب (Assignment Operators)

عملگرهای انتساب در برنامه نویسی برای تخصیص یک مقدار به یک متغیر استفاده می‌شوند. با استفاده از این عملگرها می‌توانید یک مقدار را به یک متغیر نسبت دهید و مقدار آن را در حین اجرای برنامه تغییر دهید. در زبان C، عملگر انتساب به صورت "=" استفاده می‌شود.

1. عملگر انتساب ساده (=): عملگر انتساب ساده برای نسبت دادن یک مقدار به یک متغیر استفاده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int x = 10;
   float y = 3.14;
   char ch = 'A';
   

   int x = 10;
   float y = 3.14;
   char ch = 'A';
   

   کپی کردن کد
2. عملگر انتساب افزایشی (+=): عملگر انتساب افزایشی برای افزایش مقدار یک متغیر با یک عدد یا متغیر دیگر استفاده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int x = 5;
   x += 3; 
   // x = x + 3 ---> x = 8
   

   int x = 5;
   x += 3; 
   // x = x + 3 ---> x = 8
   

   کپی کردن کد
3. عملگر انتساب کاهشی (-=): عملگر انتساب کاهشی برای کاهش مقدار یک متغیر با یک عدد یا متغیر دیگر استفاده می‌شود.
   

   int x = 10;
   x -= 4;
   // x = x - 4 ---> x = 6
   

   int x = 10;
   x -= 4;
   // x = x - 4 ---> x = 6
   

   کپی کردن کد
4. عملگر انتساب ضربی (*=): عملگر انتساب ضربی برای ضرب مقدار یک متغیر در یک عدد یا متغیر دیگر استفاده می‌شود.
   مثال در زبان C:

   int x = 3;
   x *= 2;
   // x = x * 2 ---> x = 6
   

   int x = 3;
   x *= 2;
   // x = x * 2 ---> x = 6
   

   کپی کردن کد

با استفاده از این عملگرهای انتساب، شما قادر خواهید بود مقادیر متغیرها را به روش‌های مختلف تغییر داده و از ویژگی‌ها و قابلیت‌های زبان برنامه نویسی برای عملیات پیشرفته‌تر استفاده کنید. این عملگرها به شما امکان می‌دهند که عملیات‌های ریاضی، منطقی و بیتی را با کمترین کدنویسی انجام دهید و به صورت مستقیم بر روی مقادیر متغیرها تأثیر بگذارید.

عملگرهای افزایش/کاهش (Increment/Decrement Operators)

عملگرهای افزایش/کاهش در برنامه نویسی به منظور افزایش یا کاهش مقدار یک متغیر به صورت یک واحد استفاده می‌شوند. عملگر افزایش (++) باعث افزایش مقدار متغیر یک واحد می‌شود، در حالی که عملگر کاهش (--) باعث کاهش مقدار متغیر یک واحد می‌شود. این عملگرها به صورت پیش‌واژه‌ای (Prefix) و پس‌واژه‌ای (Postfix) می‌توانند استفاده شوند.

به عنوان مثال، در زبان C می‌توانیم از عملگر افزایش (++) برای افزایش مقدار یک متغیر استفاده کنیم:

int x = 5;
x++;
// x = 6

int x = 5;
x++;
// x = 6

کپی کردن کد

همچنین، می‌توانیم از عملگر کاهش (--) برای کاهش مقدار یک متغیر استفاده کنیم:

int y = 10;
y--;
// y = 9 

int y = 10;
y--;
// y = 9 

کپی کردن کد

همچنین، می‌توان از این عملگرها به صورت پیش‌واژه‌ای یا پس‌واژه‌ای استفاده کرد. در صورت استفاده از عملگر به صورت پیش‌واژه‌ای، مقدار متغیر قبل از استفاده از آن عملگر تغییر می‌کند. به عنوان مثال:

int a = 5;
int b = ++a;
// b = 6

int a = 5;
int b = ++a;
// b = 6 , a = 6

کپی کردن کد

در صورت استفاده از عملگر به صورت پس‌واژه‌ای، مقدار متغیر بعد از استفاده از آن عملگر تغییر می‌کند. به عنوان مثال:

int c = 10;
int d = c++;
// d = 10 و c = 11 

int c = 10;
int d = c++;
// d = 10 و c = 11 

کپی کردن کد

با استفاده از این عملگرها، می‌توان به‌راحتی مقادیر متغیرها را افزایش یا کاهش داده و به طور مداوم با آنها کار کرد. این عملگرها از جمله عملگرهای پرکاربرد و قدرتمندی هستند که در زبان‌های برنامه نویسی متداول مانند سی پلاس پلاسبرنامه نویسی سی پلاس پلاس چیست؟ مزایای برنامه نویسی C++‎؟برنامه نویسی سی پلاس پلاس چیست و چه کاربردی دارد؟ این صفحه عالی به بررسی مزایای برنامه نویسی C++ پرداخته و نمونه هایی از کدهای زبان برنامه نویسی ++C را آورده،C و جاواجاوا چیست؟ تعریف، معنی و ویژگی های جاوا (java) از 0تا100جاوا یک زبان برنامه نویسی همه منظوره، مبتنی بر کلاس و شی گرا است که برای داشتن وابستگی های پیاده سازی کمتر طراحی شده است، زبان برنامه نویسی جاوا شبیه ++C است به صورت گسترده استفاده می‌شوند.

جمع‌بندی

در این مقاله، به بررسی مهم‌ترین انواع عملگرهای موجود در زبان های برنامه نویسی پرداختیم. این عملگرها شامل عملگرهای حسابی، عملگرهای بیتی، عملگرهای منطقی، عملگرهای انتساب، عملگرهای افزایش/کاهش و غیره هستند. مفاهیم و مثال‌های کدی برای هر نوع عملگر ارائه کردیم و کاربردها و قواعد استفاده صحیح از آنها را بیان نمودیم. این مقاله باعث می‌شود برنامه‌نویسان بهتر بتوانند عملیات‌های مختلف را با استفاده از عملگرها انجام دهند و کد خود را بهبود بخشند. در ادامه جدول جمع‌بندی برای هر یک از این عملگرها را ارائه کردیم:

عملگر حسابی:

عمگرهای رابطه ای:

عملگرهای بیتی:

عملگرهای منطقی:

عملگرهای انتساب:

عملگرهای افزایش/کاهش:

این جداول جمع بندی انواع عملگرها در برنامه نویسی است. با استفاده از این عملگرها، شما می‌توانید مقادیر را به روش‌های مختلف تغییر داده و از قابلیت‌های زبان برنامه نویسی برای عملیات پیچیده‌تر استفاده کنید، همچنین درک دقیق از اولویت عملگرها و مراجعه به مستندات زبان برنامه‌نویسی در استفاده از عملگرها بسیار مهم است تا به نتایج صحیح برسید.

مطالب مرتبط

همه مقالات

زبان های برنامه نویسی سطح پایین – انواع زبان های سطح پایین

اصطلاحات برنامه نویسی

مدیریت حافظه در سیستم عامل

انواع پایگاه داده های غیر رابطه ای (NoSQL)