در این مقاله تمامی مواردی که باعث می‌شود بازدهی مطالعه دانشجویان بالا برود گفته شده است
1. تنظیم برنامه مطالعاتی :
تنظیم یک برنامه و اجرای صحیح آن باعث می‌شود که انسان از وقت و نیروی خود بیشترین استفاده را نماید. در برنامه ریزی درسی ابتدا برای مطالعه هر درس مدت زمان خاصی در نظر گرفته می‌شود که جنبه موقتی دارد؛ ولی بعد از شروع به کار، دانشجو متوجه می‌شود که کدام درس احتیاج به زمان بیشتری برای مطالعه و تمرین دارد، سپس دانشجو باید برنامه‌اش را بر حسب نیاز خود تعدیل و اصلاح کند. همیشه تلاش نمایید دروس را طبق برنامه ریزی مقرر تمام کنید، اگر این امر رخ نداد مأیوس نشوید و سعی کنید که ضعف خود را در برنامه هفتگی بعد برطرف کنید. همیشه به داوطلبان کنکور ارشد و دکتری کامپیوتر و آی تی توصیه کرده‌ام که هنگام شروع به مطالعه یک درس بر اساس صفحه و زمان نیت کنند، یعنی بعنوان مثال با خود عهد کنند که اگر تا سر فلان مبحث نخوانم از جای‌ام بلند نمی‌شوم.
2. بررسی اجمالی هنگام شروع مطالعه :
فرآیندی است که طی آن به متن نگاه میکنیم بدون آنکه سعی در درک و دریافت کل موضوع داشته باشیم. در بررسی اجمالی هدف آشنایی با موضوع درس و نکات مهم آن می‌باشد لذا در این روش چشم خود را بر روی سطور و صفحات حرکت می‌دهیم و نکات مهم را از نظر می‌گذرانیم و گاهی روی حروف برجسته و مهم آن درنگی کوتاه خواهیم داشت. این کار باعث آمادگی ذهن و بیشتر کنجکاو نمودن ذهن شما برای مطالعه جزئیات و یادگیری مطالب اصلی کتاب خواهد شد.
3. در هنگام مطالعه فعال باشید :
هنگام مطالعه همیشه قلم و کاغذی در دست داشته باشید چون در یک مطالعه فعال و پویا، کمتر چیزی می‌تواند به اندازه قلمی که در دست دارید ذهن شما را درگیر و متمرکز کند. با قلمی که در دست دارید می‌توانید یادداشت برداری کنید حاشیه نویسی کنید، زیر مطالب مهم خط بکشید، مطالب را طبقه بندی و سازمان دهی کنید، مطالب مهم را برجسته و بارز نمایید و نکات مهم را با زبان خودتان خلاصه کنید و... در واقع وقتی در مطالعه این گونه عمل می‌کنید شما یک مطالعه فعال و پویا دارید و تمرکز شما دو چندان خواهد شد.
4. مکان مطالعه :
برای مطالعه مفید داشتن جایی مخصوص این کار ضروریست. بهترین مکان برای مطالعه میز شخصی و اتاقی جدا از جریان‌های غیر درسی است. بهتر است میز مطالعه درکنج اتاق قرار داشته باشد به طوری که شما رو به دیوار قرار بگیرید. قرار گرفتن در محیطی بسته می‌تواند تا حد زیادی در حفظ تمرکز موثر باشد. از اطراف میز کار خود پوستر، مجله، کتاب غیر درسی، ضبط صوت، تلفن و هر چیزی که حواستان را پرت می‌کند بردارید . تمام وسایل مورد نیاز برای مطالعه را روی میز قرار دهید تا هنگام مطالعه دائما مجبور نباشید از جای خود بلند شوید . نور اتاق مطالعه باید کافی و تلفیقی از نور سفید و زرد باشد. مثلا یک لامپ معمولی برای چراغ مطالعه و یک لامپ مهتابی برای اتاق، یا یک لامپ کم مصرف برای چراغ مطالعه و یک لامپ معمولی برای اتاق . چراغ مطالعه باید حداقل ۳۰ سانتی متر با کاغذ فاصله داشته و اگر راست دست هستید در سمت چپ میز و اگر چپ دست هستید در سمت راست میز قرار گیرد . مطالعه مقدس است پس همیشه درست پشت میز بنشینید یعنی تمام مفاصل بدنتان زاویه ی ۹۰ درجه داشته باشند. هرگز هنگام درس خواندن لم ندهید. دستتان را زیر سرتان نگذارید. روی میز نخوابید و ... وهمیشه صاف بنشینید و هر وقت خسته شدید از جای خود بلند شوید، کمی داخل اتاق قدم بزنید و چند حرکت کششی انجام دهید، سپس دوباره مشغول مطالعه شوید. حتی اگر میز مطالعه شخصی هم ندارید روی صندلی نشسته و درس بخوانید چون روی زمین زودتر خسته می‌شوید و به کمرتان آسیب‌های جدی‌ای در طول زمان وارد می‌شود .و هرگز، هرگز، هرگز دراز کشیده و در رختخواب درس نخوانید. تمام موارد بالا شرایط ایده آل برای مطالعه اند و لازم نیست همه این شرایط محیا باشند تا شما درس بخوانید. یادتان باشد کسانی در شرایطی کاملا متضاد با اینها به بهترین موفقیت ها رسیده اند. خودِ درس خواندن اصل است پس هیچگاه اصل موضوع را فراموش نکنید.
5. زمان مطالعه :
زمان مطالعه را به طور مفصل در یک مقاله دیگر بررسی میکنیم. اما سعی کنید همواره مطالعه شما در زمانهای خاصی باشد که ذهن شما به آن شرطی شود؛ پس زمان مشخصی را در نظر بگیرید و در آن زمان مشخص به هیچ کار دیگری. برای دیدن مقاله زمان مطالعه روی لینک مقابل کلیک کنید: بهترین زمان برای مطالعه
6. حالت مطالعه :
قبل از مطالعه باید وضعیت جسمی و روحی خود را متعادل سازید تا یک مطالعه موثر داشته باشید ، بدانید که نشستن پشت میز مطالعه تمرین وضعیت درست به منظور آمادگی مطالعه می‌باشد لذا هرگز با حالت خمیده یا دراز کشیده مطالعه نکنید چون مطالعه کردن در این حالت باعث خواب آلودگی و کاهش تمرکز خواهد شد. هیچگاه در حالت خستگی، بی‌خوابی، ترس، خشم و هیجانات عصبی مطالعه نکنید چون اولاً تمرکز در این حالت‌ها وجود ندارد و علاوه برآن این کار باعث دلزدگی شما از آن مبحث مطالعاتی خواهد شد.
7. یادداشت عوامل حواس پرتی :
گاهی اوقات موقع مطالعه افکار دیگری به غیر از موضوع مطالعه به سراغ ذهن شما می آید و مرتب حواستان را پرت می کند بهترین و موثرترین راه برای مقابله با این نوع حواس پرتی‌ها نوشتن آنها روی یک برگ کاغذ است چون نوشتن آن موضوع باعث تخلیه ذهن شما خواهد شد به طور مثال موقع مطالعه عوامل مزاحمی چون تلفن زدن به دوستان گرفتن جزوه یا... به سراغتان می‌آید که با نوشتن آنها روی کاغذ باعث آرامش ذهنتان خواهید شد و ذهن شما از پیگیری آن فراغت پیدا خواهد کرد چون ذهن شما مطمئن خواهد بود که این یادداشت به شما انجام آن کار را در آینده یادآوری خواهد کرد. همین طور برای فرا گرفتن راه‌های افزایش تمرکز، می‌توانید به مقاله تمرکز حواس رجوع کنید.
8. با علاقه مطالعه کنید :
یقیناً یکی از مهمترین شروط تمرکز حواس علاقه می‌باشد؛ در واقع هرچه علاقه شما به یک موضوع بیشتر باشد تمرکز فکر شما بر آن بیشتر می‌شود و در نتیجه یادگیری شما نیز بیشتر خواهد شد. وقتی شما به یک فیلم علاقه دارید چنان غرق تماشای آن فیلم می‌شوید که حتی نسبت به سروصدا و حضور دیگران و... هیچ واکنشی نشان نمی‌دهید؛ در واقع تمرکز شما در این مرحله در سطح عالی است پس اول سعی کنید به کتابهای درسی تان علاقه‌مند شوید و سپس آنها را با علاقه مطالعه کنید تا مطالب آنها را خوب درک کنید و بیشتر به خاطر بسپارید.
9. به خود استراحت دهید :
همواره سعی داشته باشید که در هنگام مطالعه به حافظه خود فشار نیاورید، همچنین از متراکم کردن زمان فراگیری جداً بپرهیزید و در فعالیت‌های ذهنی بعد از هر یک ساعت تا یک ساعت نیم به مدت 15 دقیقه یا بیشتر به خود استراحت بدهید و با قدری راه رفتن با تنفس عمیق یا حتی ورزش کردن ، خودتان را برای ادامه مطالعه آماده کنید.
10. درس ها را در همان روز مرور کنید :
زمانی که چیز جدیدی یاد می‌گیرید، سعی کنید در همان روز نکات مهم‌اش را دوره کنید. و گرنه با گذشت چند روز، برای یادآوری آن مطالب به تلاش بیشتری نیاز خواهید داشت. به هر حال یک مرور سریع در انتهای روز، باعث ماندگاری بیشتر در مغز و یادآوری آسانتر مطالب خواهد بود. مخصوصا در مورد دروس اختصاصی و مطالب سنگین، مرور و حل کردن چند تمرین، چند ساعت بعد از تدریس، بسیار مفید خواهد بود. تصور کنید که مغز شما لایه های اطلاعات را به ترتیب روی هم می‌چیند، با قرار گرفتن اطلاعات جدید در سطوح بالا، اطلاعات لایه‌های پایین تر کهنه شده و به آسانی قابل دسترس نخواهند بود، بنابراین به فراخوانی شما دیرتر جواب می‌دهند، مرور کردن تنها روش جلوگیری از چنین پیشامدی است. تست زدن بعد از خواندن مطلب هم یک نوع مرور محسوب می شود. برای مطالعه بیشتر در زمینه مرور می‌توانید به مقاله مرور مراجعه کنید.
11. نا امیدی دشمن یادگیری است :
افرادی که دائما خود را به دلیل کندی در یادگیری سرزنش می‌کنند، حتی اگر پیشرفتی مناسب و قوه یادگیری بالایی داشته باشند، همواره در استرس به سر می‌برند. در مقابل افرادی که به خود و سرعت یادگیری‌شان اطمینان دارند، حتی اگر از هوش و استعداد کمتری نسبت به گروه قبل برخوردار باشند، نتیجه کارشان بهتر است، زیرا این افراد انرژی خود را صرف نگرانی و حساسیت‌های بی‌مورد نکرده ، آهسته و پیوسته پیش می روند.
12. میزان خستگی مغزتان بر اثر مطالعه را در نظر داشته باشید:
کاملا طبیعی است که گاهی مغز انسان در اثر خستگی، مطالب را فراموش می‌کند، این امر هرگز بدان معنا نیست که شما آدم کودنی هستید، به جای عصبانی شدن، سعی کنید چنین حالتی را پیش بینی کنید و با آن کنار بیایید.
توصیه می‌شود که از همین الان یک دفترچه برای خود تهیه نموده و یک جدول هفتگی در آن درست کنید و هر هفته تلاش نمایید تا تعدادی از توصیه های ذکر شده را برای خودتان به عنوان کار عملی قرار دهید و هر روز بعد از انجام هر یک از توصیه‌ها یک مثبت در کنار آن توصیه بزنید، در پایان هر هفته تعداد علامتهای مثبتی را که در موقع انجام آن توصیه ها در دفتر می‌گذارید جمع بزنید، قطعاً وقتی تعداد علامتهای مثبت هفته از تعداد علامتهای منفی ثبت شده در دفتر شما بیشتر باشد این نشانه شروع خوب شماست مبنی بر اینکه دارید آرام آرام کارهایی را انجام می‌دهید که توانایی آن را دارید و این مقدمه شگفتی شما از خودتان خواهد شد.
