سرفصل درس آداب فناوری اطلاعات

آداب فناوری اطلاعات (شماره درس: ۴٠٣۴٧)

Information Technology Ethics

اهداف درس آداب فناوری اطلاعات

فناوری اطلاعات به عنوان یک فناوری نو و پرکاربرد، واجد نقاط قوت و ضعف در به کارگیری و فرصت و تهدید برای کاربران است در عین حال به عنوان یک فناوری پر مصرف در حوزه ی حیات فردی و اجتماعی غیر خنثیو تاثیرگذار است. جنبه های حرفه ای فعالیت های آن با گسترش به کارگیری اهمیت ویژه ای یافته است، بنابراین نظیر سایر فناوری ها در تولید، ساخت، به کارگیری مصرف چنانچه از آداب فنی متاثر از اخلاق فناورانه بهره نگیرد، از وجوه گوناگون از جمله توان جذب در زندگی فردی و اجتماعی شهروندان با دشواری مواجه می شود و عملا́ کارایی خود را از دست می دهد. بنابراین مهندسان رایانه و فناوری اطلاعات نظیر سایر مهندسان نیازمند کسب سواد آداب حرفه ای و اخلاق فناوری اطلاعات به شکل منضبط و در قالب درس های دانشگاهی هستند. آشنائی دانشجویان رایانه و فناوری اطلاعات با تحلیل های راهبردی این فناوری جهت شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدیدات ناشی از به کارگیری گسترده ی آن، آشنایی با الگوهای مهندسی، حرفه ای و صنفی انجام کار، ضوابط حقوقی و قانونی فعالیت ها، تبعات اخلاقی و حرفه ای اعمال و مسئولیت ها، جرائم و خسارات و مجازات های رایانه ای، حقوق اطلاعاتی و گردش آزاد اطلاعات، حقوق تولید، تکثیر و ابداع محصولات فناوری اطلاعات، مفاهیم حریم شخصی و امنیت ملی و اطلاعات محرمانه و غیرمحرمانه در دسترسی و اشاعه ی آزاد اطلاعات و توانایی برآورد تبعات به کارگیری این فناوری از منظر موازین اخلاقی و معیارهای آدابی و فعالیت در یک محیط رایانشی امن از اهداف این درس است.

سرفصل های درس آداب فناوری اطلاعات

1. مقدمات (٢ جلسه)
   • اهداف، برنامه ی درسی و توافق بر الگوی تعلیم و چارچوب درس
   • مبانی و اصول اخلاق و آداب مهندسی، حرفه ای و فاوا
2. نسبت آداب و اخلاق و جایگاه آن ها در قبال قانون (١ جلسه)
   • مروری بر تناسبات، تفاوت ها و همسانی های آداب با اخلاق
   • موید و مراعی بودن و تعارض ناپذیری آداب در قبال قانون
   • پیشینه گرایی قانون و آینده تابی آداب
3. پیشینه و انواع نظامات ارزشی اخلاقی حامی آداب و مشخصات عمومی آن ها (۵ جلسه)
   • پیشینه ی فلسفی اخلاق و انواع نظام های اخلاقی در غرب
   • اخلاق اسلامی، اخلاق ایرانی و ایرانیان
   • اخلاق جهانی و قوانین طلایی و عرفی اخلاقی.
4. تعارضات، بلاتکلیفی و تنگناهای اخلاق و راه حل های مواجهه با این وضعیت ها (٣ جلسه)
   • تنگنای اخلاقی
   • تعارض اخلاقی
   • بلاتکلیفی اخلاقی
   • الگوهای داوری اخلاقی، تناسبات و مدل فرآیندی آنها.
5. ماهیت توافقی آداب، ساختار و کاربردها و کارکردهای انواع اسناد آدابی (٢ جلسه)
   • تدوین توافقی آسناد آدابی
   • تعریف، کاربرد و نحوه ی تدوین اساسنامه ها.
   • تعریف، کاربرد ومدل و نحوه ی تدوین منشورهای آدابی.
   • تعریف، کاربرد، مدل و نحوه ی تدوین آداب نامه ها.
6. مدل های مولد و حامی انواع الگوهای آداب نامه نویسی به ویژه آداب نامه های سنجش پذیر (٢ جلسه)
   • اسناد آدابی گروهی.
   • اسناد آدابی بنگاهی.
   • اسناد آدابی بنگاهی با امکان توفیق سنجی.
   • مدل های بهبود اسناد آدابی.
7. آداب نامه های فا و کاربردهای آن در حوزه های حرفه ای گری. مهندسی حرفه ای فا و جایگاه نظام مهندسی در حوزه های حرفه ای گری (٢جلسه)
   • آداب نامه های حرفه ای.
   • مهندسی حرفه ای فا.
   • نظامات حرفه ای ومهندسی.
   • نطام مهندسی فا، اهداف، کارکردها و ضرورت ها.
   • نظامات صنفی، حرفه ای و مهندسی فا در جهان و ایران.
8. حق فکری، حق مالی، حق تکثیر و حق اختراع در حوزه فا، قوانین حامی، آداب نامه های مکمل و آینده ی آن ها (٣ جلسه)
   • حق مالی و فکری ابداعات.
   • حق اختراع و تکثیر ابداعات.
   • قوانین حامی در ایران و جهان.
   • آداب نامه های حامی حقوق ابداعات.
   • آینده ی این حقوق در جهان مجازی.
9. ابعاد اخلاقی جامعه اطلاعاتی و مجازی (٣ جلسه)
   • گردش آزاد اطلاعات و حقوق شهروندی
   • امنیت، شفاف سازی و محرمانگی اطلاعات، آلودگی و تضمین کیفیت اطلاعات.
   • آداب خلوت و حریم شخصی در رایا سپر از جمله شبکه های اجتماعی
   • حریم شخصی در رایا سپهر و آینده آن.
   • متافیزیک واقعیت مجازی و نقد اثرات فا.
   • جامعۀ عریان و مقابله با ترس از فناوری.
   • زندگی دوم، جهان مجازی، تغییر الگوی ارتباطی و تبعات آن بر نظامات کلان از جمله نظامات آموزشی.
   • سایت ها، وب نوشته ها، شبکه های اجتماعی، نیازها و تبعات، دشواری ها و راه حل ها.
   • مردم سالاری الکترونیکیو ابعاد آن.
   • سواد بهداشت و آداب فا برای همه.
10. انواع تخلفات و جرائم رایانه، پلیس اینترنتی، امنیت اجتماعی و شهروندی در رایاسپهر و راه های مقابله (۴ جلسه).
    • بد افزارها، ویروس ها، کرم ها، روش ها، حفره ها و اشکال نفوذ
    • هکرها، کراکرها، آزاردهنده ها، مجرمین و تروریست های سایبری
    • ارزش های پیشگیرانه ی آداب فا در کاهش جرائم و تخلفات رایانه ای
    • حمایت از گروه های سنی آسیب پذیر در مواجهه با محتواهای رقمی آسیب رسان.
    • قوانین جرائم رایانه ای در ایران و جهان و حوزه های فردی، اجتماعی و ملی آسیب.
    • دلایل رقمی، کارشناسی رسمی فا و لزوم مشی های امنیتی سازمانی.
    • امنیت در بنگاه ها، سازمان های عمومی، خدمات و سامانه های الکترون کیو نحوه ی تامین آن.
    • نرم افزارهای متن باز، انواع مجوزهایی آن و حل دشواری های مالکیت ارزش افزای محصولات متکامل و سهم شالوده سازان.
    • حفظ امنیت با پایش گسترده یا حریم شخصی ناامن.
    • انواع قوانین فا در ایران و نقد آن ها.
    • کیفیت زندگی و نقش فا و آداب فای سبز در زندگی اول و دوم رایانه ای و بازیافت ابزار مستهلک رایانه ای.
11. تازه های آداب فناوری اطلاعات (٢ جلسه)
    • بی طرفی شبکه
    • انسان دو زیست معاصر و واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و زندگی دوم.
    • استعارۀ اینفورگ و انقلاب چهارم لوچیانو فلوریدی
    • اخلاق شزان (NBIC)

ارزیابی درس آداب فناوری اطلاعات

• تمرین های عملی (فهم مطلب و حل مسئله): ۶ نمره
• آزمون های میان ترم و پایانr: ١٢ نمره
• آزمونک ها: ٢ نمره

مراجع درس آداب فناوری اطلاعات

[1] George Reynolds. Ethics in Information Technology. THOMSON , 2011.
[2] Luciao Floridi. The Fourth Revolutions: how the infosphere is reshaping human reality. OXFORD University Press, 2014.
[3] Luciano Floridi. Information and Computer Ethics. The Cambridge University Press, 2010.
[4] IBO VAN DE POEL. Ethics ,Technology, and Engineering. WILEY-BLACKWELL, 2011.
[5] Harris, M. J. Rabins, and C. E. Harris. Engineering Ethics: Concepts & Cases. THOMSON, 2004.
[6] M. W. Martin. Ethics in Engineering. Mc Graw Hill, 2005.
[7] Duncan Langford. Internet Ethics. MACMILLAN PRESS LTD, 2000.